مقايسه اثربخشي تمرينات شناختي رايانه‌اي و غيررايانه‌اي بر كاركردهاي اجرايي، بار شناختي معطوف به درس رياضي، پيشرفت تحصيلي و اضطراب رياضي دانش‌آموزان با اختلال يادگيري خاص در رياضيات

پژوهش حاضر با هدف مقايسه اثربخشي تمرينات شناختي رايانه‌اي و غيررايانه‌اي بر كاركردهاي اجرايي، بار شناختي معطوف به درس رياضي، پيشرفت تحصيلي و اضطراب رياضي دانش‌آموزان با اختلال يادگيري خاص در رياضيات انجام شد. روش پژوهش از نوع نيمه‌آزمايشي با دو گروه آزمايش و يك گروه كنترل با طرح پيش‌آزمون-پس‌آزمون بود. جامعه آماري پژوهش شامل كليه دانش‌آموزان دختر 10 و 11 ساله پايه تحصيلي چهارم و پنجم دبستان با اختلال يادگيري رياضي بود كه در سال تحصيلي 1402-1403 در مدرسه دولتي واقع در ناحيه 2 شهر اصفهان مشغول به تحصيل بودند كه از ميان اين دانش‌آموزان، 45 نفر با روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند، به اين صورت كه با مراجعه به مدرسه و صحبت با معلمان آن دسته از دانش‌آموزاني كه از نظر عملكرد درس رياضي با مشكل روبه‌رو بودند، درنظر گرفته شدند و براي تشخيص دقيق‌تر با استفاده از پرسشنامه غربالگري اختلال يادگيري ويژه و آزمون رياضيات كي‌مت به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش (هر گروه 15 نفر) و يك گروه كنترل (15) جايگماري شدند. بر روي هركدام از گروه‌هاي آزمايش به مدت 12 جلسه 45 دقيقه‌اي و به صورت 3 جلسه در هفته مداخلات اجرا شد، به‌گونه‌اي كه گروه آزمايش 1 تحت مداخله تمرينات شناختي غيررايانه‌اي و گروه آزمايش 2 تحت مداخله تمرينات شناختي رايانه‌اي قرار گرفتند و گروه كنترل هيچ مداخله‌اي دريافت نكرد.. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش عبارتند از پرسشنامه تشخيصي اختلال يادگيري ويژه جهت شناسايي دانش‌آموزان داراي اختلال يادگيري خاص، آزمون رياضي كي‌مت براي تشخيص اختلال يادگيري خاص در رياضي، آزمون هوشي ريون و دو خرده مقياس حافظه فعال و سرعت پردازش آزمون هوشي وكسلر ويرايش چهارم براي ارزيابي هوشبهر كلي دانش‌آموزان، پرسشنامه كاركردهاي اجرايي بريف، پرسشنامه بار شناختي و مقياس اضطراب رياضي. داده‌هاي حاصل از پژوهش در دو سطح توصيفي(شامل فراواني، ميانگين و انحراف استاندارد) و استنباطي (تحليل كوواريانس تك و چندمتغيره) به همراه آزمون‌هاي تعقيبي با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 26 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه تمرينات شناختي رايانه‌اي و غيررايانه‌اي هر دو بر كاركردهاي اجرايي، بار شناختي معطوف به درس رياضي، پيشرفت تحصيلي و اضطراب رياضي دانش‌آموزان داراي اختلال يادگيري رياضي تأثير مثبت معنادار دارد (001/0 P<‎)، به‌گونه‌اي كه تمرينات شناختي رايانه‌اي بر متغيرهاي كاركردهاي اجرايي و بار شناختي اثربخشي بيشتري داشت (01/0‎> P) و در متغيرهاي پيشرفت تحصيلي و اضطراب رياضي تفاوت معناداري ميان اثربخشي تمرينات شناختي رايانه‌اي و غيررايانه‌اي وجود نداشت (01/0<‎ P). باتوجه به اينكه كاركردهاي اجرايي و بار شناختي هر دو متغيرهاي شناختي محسوب مي‌شوند، اثربخشي تمرينات شناختي رايانه‌اي به‌دليل جذابيت‌هاي بصري، اهداف شناختي موردنظر و فضايي كه براي دانش‌آموزان فراهم مي‌آورد، نسبت به تمرينات شناختي غيررايانه‌اي بيشتر است. اما باتوجه به اينكه پيشرفت تحصيلي و اضطراب رياضي متغيرهاي هيجاني-فردي درنظر گرفته مي‌شوند، تفاوتي ميان اثربخشي تمرينات شناختي رايانه‌اي و غيررايانه‌اي برآنها وجود ندارد. بنابراين پيشنهاد مي‌شود تا تمرينات شناختي به‌ويژه تمرينات شناختي رايانه‌اي به‌عنوان يك برنامه آموزشي مكمل در كنار برنامه‌ درسي دانش‌آموزان داراي اختلال يادگيري خاص در رياضي مورد استفاده قرار گيرد.

computerized cognitive training , non-computerized cognitive training , executive functions , cognitive load , academic achievment , math anxiety , specific learning disorder

Comparing the effectiveness of computerized an‎d non-computerized cognitive training on executive functions, cognitive load related to math lessons, academic achievement an‎d math anxiety of students with specific learning disorder in mathematics

روان شناسي و آموزش افراد با نيازهاي خاص

The present study was conducted with the aim of comparing the effectiveness of computerized an‎d non-computerized cognitive training on executive functions, cognitive load related to math lessons, academic achivement an‎d math anxiety of students with specific learning disabilities in mathematics. The research method was also of a semi-experimental type with two Test groups an‎d a control group with a pre-test, post-test design. The research population included all female students aged 10 an‎d 11 in the fourth an‎d fifth grade of Primary School with specific learning disorder in mathematics who were studying in the 2023-2024 school year at the public school located in District 2 of Isfahan, of which 45 were selec‎ted by the convenient sampling method, so that by visiting the school an‎d talking to the teachers of those students who were having difficulty in the performance of mathematics lessons, they were considered an‎d for more accurate diagnosis using the special learning disability screening questionnaire an‎d Key-math test were ran‎domly placed in two test groups (15 each) an‎d one control group (15). Each of the test groups was performed for 12 sessions of 45 minutes an‎d 3 sessions per week of interventions, so that test group 1 underwent non-computerized cognitive training an‎d test group 2 underwent computerized cognitive training, an‎d the control group received no intervention. The tools used in this study are the diagnostic questionnaire of special learning disorder to identify students with specific learning disabilities, the Key-math test to diagnose specific learning disabilities in mathematics, the Raven intelligence test an‎d two active memory sub-scales an‎d the processing speed of the Wechsler intelligence test, the fourth edition to eva‎luate the overall intelligence of students, the brief executive functions questionnaire, the cognitive load questionnaire an‎d the mathematical anxiety scale. The data from the study were analyzed at two descriptive levels(including abundance, mean an‎d stan‎dard deviation) an‎d inferential (single an‎d multivariate covariance analysis) along with post-hoc tests using spss software version 26. The results of the study showed that both computerized an‎d non-computerized cognitive training had a significant positive effect on executive functions, cognitive load related to math lessons, academic achivement, an‎d math anxiety of students with mathematical learning disabilities (p<‎0/001), such that computerized cognitive training had greater effectiveness on the variables of executive functions an‎d cognitive load (P‎> 0/01), an‎d there was no significant difference between the effectiveness of computerized an‎d non-computerized cognitive training in the variables of academic achivement an‎d math anxiety (P<‎ 0/01). Since executive functions an‎d cognitive load are both considered cognitive variables, the effectiveness of computerized cognitive training is higher than non-computerized cognitive training due to visual attractiveness, cognitive objectives an‎d the space it provides for students. But given that academic achivement an‎d math anxiety are considered emotional-individual variables, there is no difference between the effectiveness of computerized an‎d non-computerized cognitive training on them. It is therefore suggested that cognitive training, especially computerized cognitive training, be used as a complementary curriculum alongside the curriculum of students with specific learning disabilities in mathematics.

5