اعتبار يابي و تعيين ويژگي‌هاي روان‌سنجي نسخه فارسي مقياس درجه‌بندي اختلال نارسايي توجه/بيش فعالي-ويرايش پنجم براي كودكان

اختلال نقص توجه-بيش‌فعالي يك اختلال رشدي-عصبي شايع است كه شامل سه مجموعه علائم اصلي شامل بي‌توجهي، بيش فعالي و يا تكانش گري مشخص مي‌شود. با توجه به اهميت تشخيص اين اختلال توسط ابزارهاي استاندارد و نبود يك ابزار هنجار شده طبق ملاك‌هاي آخرين ويرايش راهنماي آماري و تشخيصي اختلالات رواني، مقياس درجه‌بندي اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي – ويرايش پنجم كه توسط دو پائول و همكاران (2016) بر اساس معيارهاي پنجمين راهنماي آماري و تشخيصي اختلالات رواني توسعه‌يافته، ابزاري مناسب براي رفع اين نياز در جامعه ايراني به نظر مي‌رسد. هدف اصلي اين پژوهش، ترجمه، هنجاريابي و تعيين ويژگي‌هاي روان‌سنجي (روايي و پايايي) مقياس درجه‌بندي اختلال نقص توجه-بيش‌فعالي – ويرايش پنجم براي كودكان در جامعه ايراني بود. اين پژوهش از نوع توصيفي-مقطعي با رويكرد ترجمه و روا سازي ابزار است. جامعه پژوهش شامل كليه دانش آموزان مقطع دبستان استان اصفهان بودند. نمونه پژوهش شامل 500 دانش‌آموز 5 تا 13 ساله از استان اصفهان بود كه با روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. مقياس توسط معلم و والدين كودك تكميل شد. فرآيند ترجمه شامل ترجمه روبه‌جلو و باز ترجمه توسط مترجمين مستقل و سپس بررسي توسط يك كميته تخصصي براي اطمينان از معادل بودن مفهومي، معنايي، اصطلاحي و تجربي انجام شد. پس از تأييد روايي صوري توسط 10 معلم، روايي هم‌زمان، تشخيصي و پيش‌بين با استفاده از مقياس اسنپ- ويرايش چهارم مورد ارزيابي قرار گرفت. پايايي ابزار با روش‌هاي همساني دروني (آلفاي كرونباخ و امگا) و توافق ارزيابان (بين فرم معلم و والد) سنجيده شد. تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار R، شامل تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي، ضريب همبستگي پيرسون، آناليز واريانس و رگرسيون لجستيك انجام شد. هنجاريابي مقياس نيز با استفاده از پكيج cNORM صورت گرفت. نتايج تحليل‌ها نشان داد كه مقياس درجه‌بندي اختلال نقص توجه-بيش‌فعالي – ويرايش پنجم داراي روايي صوري، روايي هم‌زمان، روايي تشخيصي و روايي پيش‌بين مناسبي مي‌باشد. همچنين ضرايب پايايي آلفاي كرونباخ براي زيرمقياس هاي ابزار از 88/0 بزرگ‌تر است كه نشان از همساني دروني مناسب ابزار دارد. همچنين مقادير امگا بالاتر از 8/0 نشان مي‌دهد كه عوامل به‌طور جداگانه در هر مدل تحليل عاملي به‌خوبي به داده‌ها برازش دارد. نتايج تحليل توافق بين ارزيابان نيز نشان داد تمامي ضرايب همبستگي داراي سطح معناداري 001/0‎> هستند كه نشان مي‌دهد توافق بين معلم و والد معنادار است. به‌طوركلي نتايج نشان داد ابراز موردنظر از ويژگي‌هاي روان‌سنجي مناسب برخوردار بوده و قابليت استفاده در جامعه ايراني را دارد.

Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder , Standardization , Psychometrics , Validity , Reliability , ADHD-RS-5

Validation an‎d determination of psychometric properties of the Persian version of the Attention Deficit/Hyperactivity Disorder Rating Scale-Fifth Edition for children

روان شناسي و آموزش افراد با نيازهاي خاص

Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder is a common neurodevelopmental disorder that includes three main clusters of symptoms: inattention, hyperactivity, an‎d impulsivity. Given the importance of diagnosing this disorder with stan‎dardized tools an‎d the absence of a stan‎dardized tool based on the criteria of the latest edition of the Diagnostic an‎d Statistical Manual of Mental Disorders, the Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder Rating Scale – 5th Edition, developed by DuPaul et al. (2016) based on the criteria of the fifth edition of the Diagnostic an‎d Statistical Manual of Mental Disorders, seems to be a suitable tool to address this need in the Iranian community. The main objective of this research was the translation, stan‎dardization, an‎d determination of the psychometric properties (validity an‎d reliability) of the Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder Rating Scale – 5th Edition for children in the Iranian community. This was a descriptive-cross-sectional study with an instrument translation an‎d validation approach. The study population consisted of all elementary school students in Isfahan province. The study sample included 500 students aged 5 to 13 from Isfahan province, who were selec‎ted by multi-stage cluster sampling. The scale was completed by the childʹs teacher an‎d parents. The translation process included forward an‎d backward translation by independent translators, followed by a review by a professional committee to ensure conceptual, semantic, idiomatic, an‎d experiential equivalence. After confirming face validity by 10 teachers, concurrent, diagnostic, an‎d predictive validity were eva‎luated using the SNAP-IV scale. The reliability of the instrument was measured using internal consistency methods (Cronbachʹs alpha an‎d omega) an‎d inter-rater agreement (between the teacher an‎d parent forms). Data analysis was performed using R software, including exploratory an‎d confirmatory factor analysis, Pearsonʹs correlation coefficient, analysis of variance, an‎d logistic regression. The stan‎dardization of the scale was also performed using the cNORM package. The results of the analyses showed that the Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder Rating Scale – 5th Edition has suitable face validity, concurrent validity, diagnostic validity, an‎d predictive validity. Also, the Cronbachʹs alpha coefficients for the subscales of the instrument are greater than 0.88, which indicates suitable internal consistency of the instrument. Moreover, omega values higher than 0.8 suggest that the factors fit the data well in each factor analysis model. The results of the inter-rater agreement analysis also showed that all correlation coefficients have a significance level of p <‎ 0.001, which indicates that the agreement between the teacher an‎d the parent is significant. Overall, the results showed that the instrument has suitable psychometric properties an‎d can be used in the Iranian community.

5

مولود علي ميرزايي و پروفسور جورج دو پائول