بررسي شيوع اختلال هاي هيجاني- رفتاري و عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان دوره ابتدايي مهاجر افغانستان مقيم ايران و تأثير آموزش رفتاري معلمان بر اختلال¬هاي هيجاني- رفتاري دانش آموزان

پژوهش حاضر با هدف بررسي شيوع اختلال¬هاي هيجاني- رفتاري و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان دوره ابتدايي مهاجر افغانستان مقيم ايران و تأثير آموزش رفتاري معلمان بر اختلال¬هاي هيجاني- رفتاري دانش‌آموزان انجام گرفت. اين پژوهش با رويكرد كمي و طي سه مرحله با‌ روش پيمايشي، همبستگي، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون- پس‌آزمون و پيگيري با گروه كنترل اجرا شد. جامعه آماري پژوهش، شامل كليه دانش‌آموزان 7 تا 12ساله مقطع ابتدايي در مدارس خودگردان افغانستاني در مناطق 4، 5 و 6 شهر اصفهان در سال تحصيلي 1401-1402 بود كه در مرحله اول و دوم، 116 نفر آنها با روش نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. در مرحله سوم نيز، 30 نفر از دانش‌آموزان با اختلال‌هاي هيجاني- رفتاري، با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند و براساس ملاك‌هاي ورود به پژوهش انتخاب شدند و به صورت برابر و تصادفي در دو گروه آزمايش و كنترل قرار گرفتند، بطوريكه در هر گروه 15 نفر حضور داشت. ابزار مورد استفاده در مرحله اول و دوم پژوهش حاضر، سياهه رفتاري كودكان آخنباخ و رسكورلا (2001) و مقياس محقق ساخته سنجش عوامل خطر مرتبط با اختلالهاي هيجاني- رفتاري و در بخش سوم پژوهش، پرسشنامه‌ي ارزيابي رفتاري راتر- فرم معلم (1976) بود. همچنين در مرحله سوم، براي معلمان آزمودني‌هاي گروه آزمايش، برنامه آموزش رفتاري معلمان طي 8 جلسه آموزشي يك ساعته اجرا شد، در حاليكه معلمان آزمودني‌هاي گروه كنترل در اين جلسات شركت نداشتند. جهت تحليل داده‌ها نيز از ضريب همبستگي و تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و نرم‌ افزارSPSS-26 استفاده شد. يافته‌هاي مرحله اول پژوهش نشان داد كه ميانگين اختلالات رفتاري بروني شده در دانش آموزان پسر برابر با 50/12 درصد و در دانش‌آموزان دختر برابر با 26/10 و در خصوص اختلال¬هاي رفتاري دروني شده در دانش‌آموزان پسر برابر با 71/32 و در دانش‌آموزان دختر برابر با 41/34 بود. در خصوص مرحله دوم پژوهش نيز مشخص شد كه از ميان عوامل خطر اختلال¬هاي بروني شده، تعداد اعضاي خانواده و سپس وضعيت اقتصادي- اجتماعي و در خصوص عوامل موثر بر اختلال-هاي دروني شده، تعداد اعضاي خانواده بيشترين نقش پيش‌بيني‌كنندگي را دارند. يافته‌هاي مرحله سوم پژوهش نيز نشان داد كه ميانگين نمرات اختلال¬هاي¬ رفتاري دروني¬ شده، اختلال¬هاي رفتاري بروني¬ شده و نمره كل اختلال¬هاي هيجاني-رفتاري دانش‌آموزان در گروه¬ آزمايش طي مراحل پس¬آزمون و پيگيري نسبت به پيش‌آزمون روند كاهشي داشته است و 50 تا 5/69 درصد از تغييرات در نمرات متغير اختلال‌هاي هيجاني- رفتاري و مولفه‌هاي آن مربوط به متغير مستقل پژوهش بوده است (001/0p<‎). بر اين اساس، مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه برنامه آموزش رفتاري معلمان توانسته با ارتقاي سطح آگاهي معلمان در رابطه با نشانه‌هاي اختلال‌هاي هيجاني- رفتاري در دانش‌آموزان، بهبود همدلي و آموزش تكنيك‌هاي رفتاري به آنها، به بهبود معنادار و ماندگار اختلال‌هاي هيجاني- رفتاري آزمودني‌ها منجر شود. لذا مي‌توان مداخلات مبتني بر نحوه تعامل با دانش آموزان داراي مشكلات هيجاني- رفتاري را در برنامه‌هاي آموزشي مدارس قرار داد و استفاده از آن را به درمانگران، مربيان، روانشناسان و مشاوران پيشنهاد نمود.

Teacher education , Emotional-behavioral disorders , Afghan students , Migration

Investigating the preva‎lence of emotional-behavioral disorders an‎d related factors in Afghan immigrant elementary school students residing in Iran an‎d the effect of teachersʹ behavioral training on studentsʹ emotional behavioral disorders

روان شناسي و آموزش افراد با نيازهاي خاص

he present study aimed to investigate the preva‎lence of emotionalbehavioral disorders an‎d related factors in Afghan immigrant elementary school students residing in Iran an‎d the effect of teachersʹ behavioral training on emotional-behavioral disorders in students. This study was conducted with a quantitative approach an‎d in three stages using a survey, correlational, quasi-experimental method with a pre-test-post-test design an‎d follow-up with a control group. The statistical population of the study included all 7-12-year-old elementary school students in Afghan autonomous schools in regions 4, 5, an‎d 6 of Isfahan in the academic year 1401-1402, of which 116 were selec‎ted in the first an‎d second stages using a multi-stage ran‎dom sampling method. In the third stage, 30 students with emotional-behavioral disorders were selec‎ted using purposive sampling method an‎d based on the inclusion criteria an‎d were equally an‎d ran‎domly placed in two experimental an‎d control groups, with 15 students in each group. The instruments used in the first an‎d second stages of the present study were the Achenbach an‎d Rescorella Childrenʹs Behavior Inventory (2001) an‎d the researcher-made scale for assessing risk factors associated with emotional-behavioral disorders, an‎d in the third part of the study, the Rutter-Form Teacher Behavioral Assessment Questionnaire (1976). Also, in the third stage, the teachers of the experimental group subjects received a teacher behavioral training program during 8 one-hour training sessions, while the teachers of the control group subjects did not participate in these sessions. The correlation coefficient an‎d analysis of variance with repeated measures an‎d SPSS-26 software were used to analyze the data. The findings of the first stage of the study showed that the average of externalizing behavioral disorders in male students was 12.50% an‎d in female students was 10.26%, an‎d regarding internalizing behavioral disorders in male students was 32.71% an‎d in female students was 34.41%. Regarding the second stage of the study, it was also found that among the risk factors for externalizing disorders, the number of family members an‎d then the socio-economic status, an‎d regarding the factors affecting internalizing disorders, the number of family members has the greatest predictive role. The findings of the third stage of the study also showed that the average scores of internalizing behavioral disorders, externalizing behavioral disorders, an‎d the total score of emotionalbehavioral disorders of students in the experimental group decreased during the post-test an‎d follow-up stages compared to the pre-test, an‎d 50 to 69.5 percent of the changes in the scores of the emotional-behavioral disorders variable an‎d its components were related to the independent research variable (p

5