24406

COU3 120

دكتري

مشاوره

علوم تربيتي و روان شناسي

1403/10/30

121 ص.

عذرا اعتمادي تودشكي

محمدرضا عابدي

ظرفيت ذهني سازي , سلامت هيجاني , موانع ذهني سازي , درمان هيجان مدار , ذهني سازي متعادل

ذهني‌سازي، ظرفيتي ضروري براي ايجاد و پرورش يك رابطه عاشقانه سالم است. هدف پژوهش حاضر واكاوي موانع ذهني سازي متعادل در روابط زوجين و مقايسه اثربخشي مداخله مبتني بر آن با رويكرد هيجان مدار بر سلامت هيجاني و ظرفيت ذهني سازي بود. طرح پژوهش حاضر از نوع تركيبي و تدوين مداخله بود كه در سه بخش كيفي، تركيبي و كمي انجام شد. در بخش كيفي با استفاده از روش تحليل مضمون (تحليل تماتيك) به واكاوي موانع ذهني‌سازي متعادل در روابط زوجين پرداخته ‌شد و براي جمع‌آوري داده‌ها از مصاحبه‌هاي نيمه ساختاريافته استفاده ‌شد. درنهايت، سه مضمون اصلي شامل موانع فردي، موانع ارتباطي و موانع بيروني شناسايي شد. علاوه بر اين، يافته‌هاي جانبي بخش كيفي، شامل عوامل تسهيل‌كننده ذهني‌سازي در روابط زوجين است. در مرحله دوم يا بخش تركيبي، براي تدوين مداخله از مباني نظري رويكرد ذهني‌سازي (MBT) و همچنين موانع كشف‌شده ذهني‌سازي متعادل استفاده شد. درواقع با استفاده از نتايج كيفي، طراحي مداخله انجام شد. مداخله تدوين‌شده، ازنظر محتوايي، طرح‌ريزي‌شده و جهت اعتبارسنجي آن از اساتيد متخصص در اين حوزه استفاده ‌شد. همچنين در بخش سوم يا كمي، به مقايسه اثربخشي مداخله طراحي‌شده با درمان هيجان‌مدار بر ظرفيت ذهني‌سازي و سلامت هيجاني زوجين با روش پژوهش مورد منفرد پرداخته شد. براي جمع‌آوري داده‌ها از پرسشنامه‌هاي ذهني‌سازي ديميتريويچ و همكاران (2017) و سلامت هيجاني كسبيرو همكاران (2019) استفاده ‌شد. داده‌ها به روش ترسيم ديداري، شاخص تغيير پايا (RCI) و فرمول درصد بهبودي تحليل شدند. حجم نمونه شامل شش زوج بوده كه با گمارش تصادفي سه زوج به گروه مداخله طراحي‌شده و سه زوج به گروه درمان هيجان‌مدار اختصاص يافتند. علاوه بر اين، ظرفيت ذهني‌سازي و سلامت هيجاني ميان زوجين متعارض و زوجين عادي نيز در اين بخش مقايسه شد. بر اساس نتايج اين پژوهش، اثربخشي هر دو مداخله بر ظرفيت ذهني‌سازي و سلامت هيجاني زوجين تائيد گرديد. تأثير مداخله طراحي‌شده بر ظرفيت ذهني‌سازي به‌مراتب بيشتر از درمان هيجان‌مدار بوده، اما تأثير درمان هيجان‌مدار بر سلامت هيجاني بيشتر از مداخله طراحي‌شده بود.

Mentalizing capacity , Emotional health , Barriers to mentalizing , Emotion-focused therapy , Balanced mentalizing

Analyzing the barriers to balanced mentalizing in couple relationships and comparing the effectiveness of an intervention based on it with an Emotionally focused Therapy on emotional health and mentalizing capacity

مشاوره

Mentalizing is an essential capacity for establishing and nurturing a healthy romantic relationship. The present study aimed to explore the barriers to balanced mentalizing in couples’ relationships and to compare the effectiveness of a mentalizing-based intervention with an emotion-focused approach on emotional health and mentalizing capacity. The research design was mixed-method and intervention-focused, conducted in three stages: qualitative, integrative, and quantitative. In the qualitative stage, thematic analysis was used to examine the barriers to balanced mentalizing in couples’ relationships. Data were collected through semi-structured interviews, revealing three main themes: individual barriers, relational barriers, and external barriers. Additionally, secondary findings from the qualitative phase identified factors that facilitate mentalizing in couples’ relationships. In the second stage (integrative), the intervention was developed based on the theoretical foundations of the mentalizing approach (MBT) and the identified barriers to balanced mentalizing. The intervention was designed using the qualitative findings and validated by experts in the field. In the third stage (quantitative), the effectiveness of the designed intervention was compared to emotion-focused therapy in improving couples’ mentalizing capacity and emotional health, using a single-case experimental design. Data were collected using the Mentalizing Questionnaire by Dimitrijević et al. (2017) and the Emotional Health Scale by Kesebir et al. (2019) and analyzed through visual analysis, the Reliable Change Index (RCI), and the percentage improvement formula. The sample consisted of six couples, randomly assigned to either the designed intervention group (three couples) or the emotion-focused therapy group (three couples). Additionally, mentalizing capacity and emotional health were compared between conflicting couples and typical couples. The results confirmed the effectiveness of both interventions in enhancing couples’ mentalizing capacity and emotional health. The designed intervention had a significantly greater impact on mentalizing capacity, while emotion-focused therapy was more effective in improving emotional health.

5