23819

THE2 545

كارشناسي ارشد

علوم قرآن و حديث

الهيات و معارف اهل البيت(ع)

اسفند ماه 1402

88 ص.

مهدي لطفي

حامد نظر پور

حضرت ادريس , خنوخ (اخنوخ) , هرمس , منابع اسلامي , منابع يهودي مسيحي

حضرت ادريس (ع) يكي از پيامبران والامقامي است كه در قرآن كريم تنها دوبار آن هم به صورت گذرا و كوتاه از او ياد شده است و اطلاعات چنداني به مخاطب نمي‌دهد. در قصص الانبيا درباره سرگذشت زندگي وي قصه‌ها و داستان هاي مختلف و بعضا باور ناپذير وجود دارد كه به نظر مي‌رسد در گذر زمان با افسانه و تخيلات گوناگون همراه شده است. از اين جهت اطلاعات كمي درباره زندگي و شخصيت ايشان وجود دارد. بسياري از مفسران آيه «و رفعناه مكانا علياً» را عروج جسماني و روحاني ايشان دانسته‌اند و به زنده بودن ايشان در آسمانها تعبير نموده‌اند. برخي روايات جايگاه ايشان را آسمان ششم و برخي ديگر آسمان چهارم دانسته‌اند. و اين دست مايه‌اي براي پرداختن به داستان‌هاي گوناگون درباره زندگي و صعود ايشان به آسمان شده است. سنت اسلامي ادريس نبي را با شخصيت كتاب مقدس، خنوخ بن يارد يكي دانسته است. خنوخ يكي از پيامبران والامقامي مي‌باشد كه در كتب مقدس از او به بزرگي ياد شده است. بسياري از ابعاد شخصيتي كه درباره حضرت ادريس ديده مي‌شود، در خنوخ نيز ديده مي‌شود. پيامبري كه نزديك به سه قرن با خداوند در حال راز و نياز عبادت به درگاه الهي بود. سير و سلوك او با خداوند از وي شخصيتي ويژه در متون عهديني به تصوير كشيده است.ايمان كامل او، عشق ورزي و رضايت خداوند را براي او كسب كرده بود و براي وي حكمت و دانايي را به ارمغان آورده بود. راهي كه وي پيمود الگويي، براي همه نسل ها شد و در آخر« هم ديگر نبود زيرا خدا او را گرفت» و به نزد خود برد.آنچه كه درباره شباهت شخصيت خنوخ و ادريس قابل توجه است اين است كه حضرت ادريس در طول زمان حضرت آدم و قبل از طوفان نوح مي‌زيسته، همان دوراني كه طبق پيدايش خنوخ مي‌زيسته است. بايد خاطر نشان كرد اسفاري به خنوخ نسبت داده شده است كه جزو كتب غير قانوني اهل كتاب مي‌باشد و مطالعه آنها كمك شاياني به شخصيت خنوخ ميكند. يكي از اعجاز اين اسفار تقسيم بندي سالها و ماه‌ها و هفته‌ها و روز و ساعت‌ها و تقويم 365 روزه و حساب سال كبيسه آن هم در زماني كه علم وجود نداشت و با گذشت قرنها و پيشرفت علم و تكنولوژي در علم نجوم هنوز از اعتبار و درستي برخوردار است. علاوه بر آن در بررسي شخصيت ادريس (ع) در منابع تاريخي اسلامي شخصيتي به نام هرمس حكيم وجود دارد كه بسياري از دانشمندان معتقدند همان ادريس نبي مي‌باشد. در منابع يوناني قديم هرمس فرزند آغاثاذيمون(شيث) معرفي شده است. بعد از ظهور اسلام با ترجمه متون يوناني و سرياني در قرن دوم و سوم هجري به عربي مسلمانان با هرمس و نوشته‌هاي منسوب به او آشنا شدند و چون برخي از حكماي يونان هرمس را همان خنوخ كتاب مقدس مي‌دانستند، مسلمان به استناد برابري خنوخ و ادريس نبي طبق برخي از روايات موجود، يكساني اين سه شخصيت در اذهان برخي از عالمان و تاريخ نويسان مسلمان شكل گرفت. گرچه در يونان هرمس‌هاي زيادي وجود داشت كه صاحبان علم و حكمت بودند اما سرآمد تمام علوم را به هرمس الهرامس (هرمس حكيم) كه قبل از توفان مي‌زيست نسبت ‌دادند. هرمس نزد مسلمانان پيامبري حكيم، اهل علم و فن موسس حكمت علوم مخصوصا نجوم، كيميا و طب محسوب مي‌شود و بسياري از اختراعات مخصوصا اختراع خط را به او نسبت مي‌دهند با جستجو در كتب عهديني نامي از هرمس ديده نمي‌شود. در زمان صدر اسلام نيز نام هرمس وجود ندارد. بايد خاطر نشان كرد كه در بررسي كتاب مقدس و ديگر كتب يهودي و مسيحي نام ادريس نبي ديده نمي‌شود هرچند اين نام قبل ازظهور اسلام در نامگذاري بر مردم رواج داشته است و طبق گزارشات تاريخي جمعي از اهل لغت ريشه كلمه «ادريس» را حبشي و شامي مي‌دانند. در واقع منابع عهديني يهودي مسيحي صرفا به شخصيت خنوخ پرداخته‌اند. اما در منابع اسلامي در بسياري موارد حضرت ادريس (ع) و خنوخ را با هم نام بردهاند و در گزارشاتي قائل به وحدت اين دو شخصيت شدند. گرچه در برخي ازتفاسير اسلامي درباره يكساني اين دو شخصيت اتفاق نظر وجود ندارد و درباره اين موضوع سكوت كردهاند. بيشتر منابع تاريخي معتقد به يكساني اين دو شخصيت هستند. آنچه به طور قطع ميتوان گفت، تشابه و نزديكي فراوان وجوه شخصيتي حضرت ادريس (ع) و خنوخ باور يكي بودن اين دو شخصيت را تقويت ميكند. از اين جهت نويسنده در اين پژوهش سعي كرده است بر اساس نقد و بررسي گزارشهاي موجود در منابع اسلامي و يهودي مسيحي با رويكرد تطبيقي به وجوه شخصيتي حضرت ادريس (ع) نزديك شود.

Hazrat Idris , Enoch , Hermes , Islamic sources , Christian Gewish sources

Comprative Study of Character of Hazrat Idrdis In Islamic Sources And Jewish Christian Sources

علوم قرآن و حديث

Hazrat Idris(PBUH) is one of the high ranking prophets who is only mentioned twice in the Holy Quran That too in passing and briefly and does not give much information to the audience. In the stories of the Prophets about his life history are various stories and sometimes believes inevitability exists which seems to have been associated with various legends and imaginations over time so there are little information about his life and personality. Many commentators of the verse » Va Rafanah Makana Alia« have interpreted his physical and spiritual ascension and his being alive in the heavens. Some hadiths consider his position as the sixth heaven and others as the fourth heaven. And this hand has become a source for dealing with various stories about his life and ascension to the sky. The Islamic tradition has equated Idris Nabi with the biblical character of Enoch Bin Yard . Enoch is is one the high ranking prophets who is mentioned The Holy Bible .Many of the personality dimensions that are mentioned as a great by the about Hazarat Idris can also be seen in Enoch. A prophet who was in secret with God for nearly three centuries and needed to worship God. His journey with God has depicted him as a special character in the covenantal texets. His complete faith had earned him the love and satisfaction of God and he had brought him wisdom and knowledge . The path he followed became a model for all generations and in the end he was no more because God took him to himself. What is remarable about the similarity of the personality of Enoch and Idris is that Hazrat Idris lived during the time of Hazrat Adam and before Noah s flood the، the same era that Enoch lived according to Genesis. It should be noted that Asfari has been attributed to Enoch which is among the illegal books of the people of the book and their study is of great help to Enoch s personality.One of the miracles of these Asfar is division of years, mounths, weeks, days , hours and the 365 days calendar and the calculation of leap years at a time when science did not exist, and with the passage of centuries and the advancement of science and technology in astronomy it is still not valid and correct. In addition to that, in the investigation of the character of Idris (PBUH) in Islamic historical sources there is a character named Hermes Hakim who many scholasrs believe is the Prophet Idris. In ancient Greek sources Hermes is the son of Aganadimon (Shit) . After the emergence of Islam with the translation of Greek and Syriac texts into Arabic in the second and third centuries of the Hijri, Muslims became obsessed with Hermes and the writtings attributed to him ,and because some Greek sages considered Hermes the same as Enoch of the Bible , muslims based on the equality of Enoch and prophet Idris, according to some existing traditions, the identity of these three characters was formed in the minds of some Muslim scholars and historians. Althouge there were many Hermes in Greece Who possessed knowledge and wisdom, but attributed the superiority of all sciences to Hermes Al-Harams(Hermes wise) who died before the storm. According to Muslims Herms is a wise prophet of Knowledge and technology the founder of the sciences, especially astronomy, chem

4