23803

HIS2 552

كارشناسي ارشد

تاريخ -تاريخ ايران اسلامي

ادبيات و علوم انساني

1403/6/28

107 ص.

دكتر علي اكبر كجباف

دكتر ابوالحسن فياض انوش

بلخ، , سامانيان، , شاعران، , غزنويان، , فرهنگي

ايالت بلخ در قرون چهارم و پنجم هجري قمري، يكي از مراكز مهم فرهنگي، ديني و علمي خراسان بزرگ به شمار مي‌رفت. سامانيان، كه نخستين حكومت فارسي‌زبان ايراني را پس از طاهريان و صفاريان در سده هاي نخستين اسلامي در ماوراءالنهر و خراسان تأسيس كردند، بلخ به عنوان يكي از مراكز اصلي توليد فكر و انديشه نقش مهمي در ترويج فرهنگ اسلامي و هويت فارسي داشت. مدارس و كتابخانه‌هاي اين شهر محلي براي رشد و پرورش دانشمندان، فلاسفه و شاعران برجسته‌اي همچون ناصرخسرو، شهيد بلخي و رابعه بلخي بود. اين دوره، آغاز شكوفايي فرهنگي و ادبيات فارسي پس از حمله اعراب را به دنبال داشت. در ادامه، غزنويان كه از دل حكومت سامانيان پديدار شدند، ميراث فرهنگي آنان را ادامه دادند و بلخ را به عنوان پايتخت زمستاني خود انتخاب كردند. اين دوران، اوج قصيده‌سرايي و بلوغ ادبيات فارسي دري به شمار مي‌رود. شاعران برجسته‌اي مانند عنصري بلخي و ناصرخسرو در اين دوره نقش مهمي در نشر و ترويج فرهنگ و مذهب اسلامي، به‌ويژه مذهب اسماعيلي، ايفا كردند. آثار فرهنگي و مذهبي برجاي مانده در بلخ از اين دو دوره، شاهدي بر رونق فرهنگي آن زمان است. اين پژوهش به بررسي و تحليل مقايسه‌اي تأثيرات فرهنگي دو دوره سامانيان و غزنويان در رشد و توسعه فرهنگ اسلامي و ادبيات فارسي در ايالت بلخ پرداخته و بر مبناي مطالعات تاريخي و منابع ادبي به تبيين نقش اين دو حكومت در تحول فرهنگي اين منطقه مي‌پردازد. نتايج نشان مي‌دهد كه هر دو سلسله نقش مهمي در تثبيت و توسعه فرهنگ اسلامي و زبان فارسي در بلخ داشته‌اند، اگرچه تفاوت‌هايي در رويكردهاي آنان به فرهنگ و مذهب وجود دارد.

Balkh, . , Samanids, , Poets, , Ghaznavids, , Cultural

A comparative study and analysis of the cultural influence of Samanids and Ghaznavids in the development of Islamic culture in Balkh province in the 4th and 5th centuries of Hijri.

تاريخ

Balkh province was considered one of the important cultural, religious and scientific centers of Greater Khorasan in the fourth and fifth centuries of AH. The Samanids, who established the first Persian-speaking Iranian government after the Taherians and the Saffarians in the first Islamic centuries in Mevra-e-Anhr and Khorasan, Balkh, as one of the main centers of thought and thought production, played an important role in promoting Islamic culture and Persian identity. The schools and libraries of this city were places for the growth and education of eminent scientists, philosophers and poets such as Naser Khosrow, Shahid Balkhi and Rabia Balkhi. This period followed the beginning of Persian cultural and literary flourishing after the Arab invasion. Later, the Ghaznavids, who emerged from the Samanid rule, continued their cultural heritage and chose Balkh as their winter capital. This era is considered the peak of ode writing and maturity of Dari Persian literature. During this period, prominent poets such as Sernari Balkhi and Naser Khosro played an important role in publishing and promoting Islamic culture and religion, especially the Ismaili religion. The cultural and religious works left in Balkh from these two periods are evidence of the cultural prosperity of that time. This research investigates and compares the cultural effects of the Samanids and Ghaznavid periods in the growth and development of Islamic culture and Persian literature in Balkh province and explains the role of these two regimes in the cultural evolution of this region based on historical studies and literary sources. The results show that both dynasties played an important role in the stabilization and development of Islamic culture and Persian language in Balkh, although there are differences in their approaches to culture and religion

5