23673

GEOG3 304

دكتري

جغرافيا و برنامه ريزي روستايي

علوم جغرافيايي و برنامه ريزي

1403/03/26

387 ص.

عباس اميني

علي حاجي غلام سريزدي

نظام نوآوري فناورانه روستايي , فناوري مناسب , سيستم هاي آبياري , آميخته پژوهي , نظريه برپايه , مدل سازي معادلات ساختاري

در سال‌هاي اخير سيستم‌هاي آبياري روستاها به محلي براي ورود انواع فناوري‌ها تبديل شده‌اند. به نظر مي‌رسد فراهم نبودن بستر مناسب براي توليد، انتشار و استفاده از اين فناوري‌ها بعضاً باعث شده است كه فناوري مورد استفاده در سيستم‌هاي آبياري كارآيي مورد انتظار را نداشته باشد. بستري كه از آن نام برده شد با عنوان نظام نوآوري فناورانه روستايي شناخته مي‌شود. رساله حاضر اين هدف را دنبال مي‌كند تا چارچوبي براي نظام نوآوري فناورانه روستايي در سيستم‌هاي آبياري شهرستان تفت پيشنهاد دهد. براي انجام اين پژوهش آميخته‌اي از روش‌هاي كيفي و كمي مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه آماري اين پژوهش در مطالعات كيفي شامل كارشناسان مختلف در حوزه‌هاي كشاورزي، توسعه روستايي، آبياري و فناوري بودند كه به روش گلوله برفي شناسايي شدند. جامعه آماري كشاورزان روستايي نيز شامل كشاورزاني بود كه از سيستم‌هاي نوين آبياري استفاده كرده‌اند. يافته‌هاي حاصل از بررسي مطالعات پيشين منتج به شناسايي مدل نظام نوآوري فناورانه متشكل از چهار مؤلفه ساختاري و هفت مؤلفه كاركردي شد. اين در حالي است كه مصاحبه‌هاي انجام شده با كارشناسان به روش نظريه بر پايه منجر به شناسايي تعداد پنج عنصر ساختاري و 12 مؤلفه كاركردي براي نظام نوآوري فناورانه روستايي در شهرستان تفت شد. اين عناصر ساختاري و مؤلفه‌هاي كاركردي از طريق 2089 كد شناسايي شده است. از بين مؤلفه‌هاي كاركردي شناسايي شده تعداد هفت مؤلفه با مؤلفه‌هاي مورد اشاره در پژوهش‌هاي قبلي همپوشاني داشت و تعداد پنج مؤلفه جديد بودند. در واقع از نظام نواوري فناورانه روستايي انتظار مي‌رود در حالي‌كه ساير كاركردها را محقق مي‌كند توجه ويژه‌اي نيز به اين پنج كاركرد داشته باشد. اين كاركردها تا حدودي بيانگر ضعفي است كه روستاهاي مورد مطالعه در ارتباط با مباحث نوآوري و فناوري دارند. عناصر ساختاري و مؤلفه‌هاي كاركردي تشكيل دهنده چارچوب نظري پژوهش، از طريق پيمايش ميداني و روش مدل‌سازي معادلات ساختاري به محك آزمون تجربي گذاشته شدند. نتايج اين آزمون تجربي نشان مي‌دهد كه مدل نظام نوآوري فناورانه روستايي كه در شهرستان تفت مي‌تواند در توليد، انتشار و استفاده از فناوري مناسب اثربخش باشد، چارچوبي متشكل از عناصر ساختاري "بازيگران و ذي‌نفعان"، "زيرساخت‌ها"، "شبكه‌ها" و "پيوست‌ها" و مؤلفه‌هاي كاركردي "پايش مستمر فناوري و انتخاب فناوري مناسب"، "هدايت و جهت‌دهي پژوهش و نوآوري"، "تضمين عدالت فضايي و اجتماعي"، "اصلاح فرهنگ كار و كارآفريني"، "تضمين پايداري و تقويت اثربخشي"، "تصويرسازي مثبت و اميدآفريني" و "پاسخگويي و شفافيت" است. فناوري‌هايي كه در قالب اين چارچوب شكل بگيرد، و در روستاها انتشار پيدا كند و توسط كشاورزان روستايي مورد استفاده قرار گيرد، مي‌تواند در سيستم‌هاي آبياري روستاها اثربخش باشد. در واقع يكي از جنبه‌هاي نوآورانه پژوهش حاضر نيز همين نكته است كه مدل اوليه حاصل از مطالعات پيشين نمي‌تواند به درستي در توليد، انتشار و استفاده از فناوري مناسب در سيستم‌هاي آبياري روستاهاي شهرستان تفت كاربرد داشته باشد.

Rural Technological Innovation System , Appropriate Technology , Irrigation Systems , Mixed Research Method , Grounded Theory , Structural Equation Modeling

Developing a Framework for Rural Technological Innovation System in Irrigation System in Arid Regions (Case Study: Rural Areas of Taft County)

جغرافيا و برنامه ريزي روستايي

In recent years, village irrigation systems have become a place for entering all kinds of technologies. It seems that the lack of a suitable platform for the generation, diffusion and utilization of these technologies has sometimes caused the technology used in irrigation systems to not have the expected efficiency. This platform is known as rural technological innovation system. The purpose of this thesis is to propose a framework for the rural technological innovation system in the irrigation systems of Taft County. A combination of qualitative and quantitative methods have been used to conduct this research. The statistical population of this research in qualitative studies included various experts in the fields of agriculture, rural development, irrigation and technology, who were identified by the snowball method. The statistical population of rural farmers also included farmers who used modern irrigation systems. The findings from the review of previous studies led to the identification of the technological innovation system model consisting of four structural elements and seven functional components. Meanwhile, the interviews conducted with experts led to the identification of five structural elements and 12 functional components for the rural technological innovation system in Taft County. These structural elements and functional components have been identified through 2089 codes. Among the functional components identified, seven components overlapped with the components mentioned in previous researches and five components were new. In fact, the rural technological innovation system is expected to pay special attention to these five functions while realizing other functions. These functions indicate the weakness of the studied villages in relation to innovation and technology issues. The structural elements and functional components constituting the theoretical framework of the research were put to the test through field survey. The results of this experimental test show that the framework of the rural technological innovation system in Taft County can be effective in the generation, diffusion and utilization of appropriate technology, is a framework consisting of the structural elements of "actors and beneficiaries", "infrastructure", "networks" and "attachments". Also, this framework has functional components including "continuous monitoring of technology and selection of suitable technology", "guidance and orientation of research and innovation", "ensuring spatial and social justice", "reforming the culture of work and entrepreneurship", "ensuring sustainability and strengthening effectiveness". "Positive and hopeful imagery" and "accountability and transparency". The technologies that are formed in the form of this framework, and spread in the villages and used by the rural farmers, can be effective in the irrigation systems of the villages. In fact, one of the innovative aspects of the current research is the fact that the initial model obtained from previous studies cannot be properly used in the generation, diffusion and utilization of appropriate technology in the irrigation systems of the villages of Taft County

6