23512

GEOL2 673

كارشناسي ارشد

علوم زمين-پترولوژي

علوم

1402/10/13

102 ص.

قدرت ترابي

دايك , آلكالي‌بازالت , اليگوسن زيرين , چاه علي‌خان , ايران مركزي

در منطقه چاه علي‌خان (شمال شرق زواره، شمال كوير دق سرخ، شمال شرق استان اصفهان) دايك‌هاي بازيك به سن اليگوسن زيرين رخنمون دارند. اين دايك ها داراي دو روند شمال شرق - جنوب غرب، و شمال غرب - جنوب شرق مي‌باشند كه به درون واحد‌هاي آتشفشاني و فليش‌هاي ائوسن نفوذ كرده‌اند. طول اين دايك‌ها به حدود 6 كيلومتر، و ضخامت آن‌ها نيز به حدود 15 متر مي‌رسد. دايك‌هاي با امتداد شمال غرب – جنوب شرق جوان‌تر بوده و دايك‌هاي شمال شرق – جنوب غرب را قطع كرده‌اند. مشاهدات صحرايي نشان مي‌دهد كه اين دايك‌ها در اثر فعاليت‌هاي تكتونيكي جوان‌تر بودينه شده‌اند و شواهدي از دگرساني در حاشيه آن‌ها وجود دارد. مطالعات ميكروسكوپي نمونه‌هاي اين دايك‌ها نشان مي دهد كه هر دو سري دايك از نظر پتروگرافي مشابه بوده و بافت اصلي آن‌ها پورفيريتيك، گلومروپورفيريتيك، پوئي‌كيليتيك، ميكروليتيك پورفيريتيك، تراكيتي (جرياني)، و در بخش‌هاي داخلي دايك‌ها، اينترگرانولار و گرانولار مي باشد. اين سنگ‌ها از كاني‌هاي اسپينل كروم‌دار، فنوكريست‌هاي اليوين، كلينوپيروكسن و پلاژيوكلاز كه در زمينه‌اي از همين كاني‌ها به همراه سانيدين، مگنتيت و ايلمنيت قرار دارند، تشكيل شده اند. سرپانتين، كلريت و كلسيت كاني حاصل از دگرساني هستند. از نظر پتروگرافي مي‌توان گفت دايك‌هاي منطقه چاه علي خان عمدتا آلكالي‌بازالت و در برخي موارد آلكالي‌اليوين بازالت هستند. نتايج آناليز شيميايي سنگ كل نشان دهنده تركيب بازالتي، ماهيت سديك و همچنين آلكالن بودن اين دايك‌ها مي‌باشد. اين بازالت‌ها از عناصر آلكالي (Na2O+K2O)، LREE و LILE (Cs, Rb, Ba, Pb) غني بوده و داراي نسبت بالاي LREE/HREE (0/10-8/9La/Yb=) هستند. ماگماي اوليه سازنده اين دايك‌ها در اثر ذوب بخشي يك گوشته لرزوليتي اسپينل و گارنت دار كه از قبل دچار متاسوماتيسم كربناته شده بوده، ايجاد گرديده است. موقعيت زمين شناسي منطقه مورد بررسي نشان مي دهد كه فرورانش صفحه اقيانوسي اطراف خردقاره شرق - ايران مركزي (نايين و عشين) احتمالا عامل متازوماتيسم كربناته پريدوتيت‌هاي گوشته بوده است. عملكرد گسل‌هاي مهمي مانند گسل كوير بزرگ و گسل¬هاي وابسته به آن باعث ايجاد يك سيستم كششي درون صفحه‌اي و وقوع ماگماتيسم آلكالي بازالتي در اليگوسن زيرين در منطقه چاه علي‌خان شده است. بنابراين تشكيل دايك هاي آلكالي بازالتي چاه علي خان را مي توان به فرورانش پوسته اقيانوسي اطراف CEIM و ذوب ناشي از كاهش فشار در يك سيستم كششي پس از برخورد، در اوايل اليگوسن نسبت داد. اين مذاب بازالتي حاصل ذوب بخشي يك گوشته لرزوليتي متاسوماتيسم شده است كه در شرايطي كه پوسته قاره اي در اليگوسن زيرين دچار كشش شده، توليد شده و از طريق گسل¬هاي منطقه صعود كرده است

Dike , Alkali basalt , Lower Oligocene , Chah-e-Alikhan , Central Iran

Petrological study of the Lower Oligocene dikes in the Chah-e-Alikhan area (North East of Zavareh, Isfahan province, Central Iran)

زمين شناسي

The Lower Oligocene basic dikes are cropped out in the Chah-e-Alikhan area (Northeast of Zavareh, North of the Daq-e-Sorkh desert, Isfahan province). These dikes show NE-SW and NW-SE trends and cross cut the Eocene volcanic rocks and flysches. The length and thickness of these dikes reach up to 6 kilometers and 15 meters, respectively. NW-SE dikes are younger and cross cut the NE-SW ones. Field observations show that these dykes have been boudinaged by the younger tectonic activities and there are evidences of baked zone, mineralization and alteration in their margins. These dikes are similar in petrography .Their main textures are porphyritic, glomeroporphyritic, poikilitic, microlithic porphyritic, trachytic, and intergranular and granular in the inner parts. These rocks are composed of chromian spinel, phenocrysts of olivine, clinopyroxene, and plagioclase, which are located in a matrix of these minerals and sanidine, magnetite, and ilmenite. Serpentine, chlorite and calcite are secondary minerals resulted by hydrothermal alteration. The Chah-e-Alikhan area dikes are mainly alkali-basalt in petrography and in some cases are alkali-olivine basalt. The results of the chemical analyses of the whole rock samples show the basaltic composition, the sedic nature and the alkaline nature of these dykes. These dikes are enriched in alkalis (Na2O+K2O), LREE and LILE (Cs, Rb, Ba, Pb) and have high values of LREE/HREE ratio (La/Yb=8.9-10). The primary magma that formed these dikes was created by partial melting of a mantle lherzolite with spinel and garnet, which previously suffered the carbonate metasomatism. The geological history and geographical position of the study area show that the subduction of the oceanic crust around the CEIM (Nain and Ashin ophiolites) was probably the main cause of the carbonate metasomatism of mantle peridotites. The activity of the main faults of the area, such as the Great Kavir Fault, and its related faults caused to the creation of an intra-plate extension system and the occurrence of alkaline magmatism in the Lower Oligocene of the Chah-e-Alikhan area. The formation of the alkali basaltic dikes of the Chah-e-Alikhan area can be related to the former subduction of the CEIM-confining oceanic crust and decompression melting induced by the extensional basin of the area in Early Oligocene. This basaltic melt has been formed by the low degree of partial melting of a metasomatised mantle lherzolite during continental crust extension episode in the lower Oligocene and has been ascent through the faults

5

ثمينه رجبي