23457

SOC2 392

كارشناسي ارشد

جامعه شناسي

ادبيات و علوم انساني

21/12/1402

166 ص.

حميد دهقاني

حميد نساج

دموكراتيزاسيون , رابطه دولت-جامعه , انقلاب اسلامي 1357 , نهادگرايي تاريخي , جمعه سياه , ابربزنگاه تاريخي , نهاد دولت

دموكراسي، يكي از مهم ترين آرمان هاي جوامع بشري طي سه قرن اخير بوده است و كمتر جامعه اي را مي توان يافت كه در راستاي ارزش هاي دموكراتيك، تلاش نكرده باشد. فرآيند گذار به دموكراسي، يكي از دشوارترين مسيرهاي پيش روي جوامع است؛ مسيري پرفراز و نشيب كه الزاما پايان آن تأسيس يك دولت دموكراتيك نخواهد بود. يكي از مهم ترين مسائلي كه اين مسير را دشوار مي كند، رابطه دولت ها با جوامعي است كه بر آن ها تسلط دارند. رابطه دولت-جامعه يكي از مهم ترين متغير هايي است كه مي تواند در تسهيل فرآيند گذار يا دشوارتر كردن آن موثر باشد. اينكه تا چه ميزان دولت در مقابل فرآيند گذار، مقاومت هاي ايدئولوژيك از خودش نشان دهد، تا چه حد نخبگان واكنش دموكراتيكي به اين فرآيند نشان دهند، در ايجاد تغيير در فرآيند دموكراتيزاسيون موثر است. پژوهش حاضر نيز با تأكيد بر انقلاب اسلامي به عنوان يك مرحله از دموكراتيزاسيون در ايران كه در سال 1357 به وقوع پيوست، به مطالعه رابطه دولت-جامعه در اين فرآيند پرداخته است. در اين پژوهش براي مطالعه مفهوم دولت از مفاهيم نظري موجود در نظريات نئوماركسيستي(لوئي آلتوسر، آنتونيوگرامشي، نيكوس ولانزاس)؛ نظريات نخبه گرايانه( گائتانو موسكا، ويلفردو پاره تو، رابرت ميشلز، رايت ميلز)؛ نظريات كثرت گرايانه(رابرت دال، جوئل ميگدال،آنتوني داونز) استفاده شده است. براي مطالعه دموكراتيزاسيون نيز از تئوري هاي ساموئل هانتينگتن، گريم جيل، چارلزتيلي و لري دايموند بهره گرفته شده است. روش تحقيق نيز نهادگرايي تاريخي و منابع تحقيق نيز داده هاي اوليه و ثانويه تاريخي است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه فرآيند انقلاب در دهه 40 شمسي با مبارزات ايدئولوژيك دو گروه فكري اسلام گرايان و ماركسيست ها آغاز شد؛ مبارزات ايدئولوژيكي كه در سال هاي ابتدايي دهه 50 شمسي واكنش هاي ايدئولوژيك دولت مانند بسته تر كردن فضاي سياسي را در پي داشت. اتخاذ فضاي باز سياسياز طرف دولت در سال 1355 فرصتي را براي تشديد اعتراضات به مخالفان داد و به همين دليل نيز دولت با آگاهي از اينكه ديگر قادر به حفظ ايدئولوژي خود نيست، تلاش كرد تا صرفا هژموني نظامي خود را حفظ كند. از سويي ديگر، جامعه نيز با بسيج نارضايتي ها، تقويت جامعه مدني و اعتراضات مسالمت آميز تلاش مي كرد تا هدف اصلي انقلاب را كه همان پايه گذاري الگوي جديدي از نهاد دولت بود را محقق سازد. اين تقابلات دولت-جامعه تا زمان وقوع مهم ترين بزنگاه تاريخي يعني واقعه جمعه سياه تداوم يافت. واقعه جمعه سياه به عنوان يك ابربزنگاه تاريخي، به دليل شدت خشونتي كه دولت براي ممانعت از تداوم جنبش انقلابي بكار بست عملا امكان هرگونه مصالحه مابين دولت و جامعه را از بين برد. علاوه برآن، پس از واقعه جمعه سياه، جامعه تلاش كرد تا با تداوم اعتراضات خياباني و همراه كردن آن با اعتصابات سراسري، مبارزات مدني اش را شدت ببخشد. مقاومت جامعه در مقابل دولت در نهايت منجر به ازهم گسيختگي نخبگان و فروپاشي دولت شد. به اين ترتيب، با مقاومت جامعه در مقابل دولت، نهاد دولت فروپاشيد و الگوي جديد از آن تحت عنوان جمهوري اسلامي بنا شد.

Democratization , The State-Society Relations , 1979 Islamic Revolutions , Historical Institutionalism , The Black Friday , Super Historical Momentum , The state institution

Historical Analysis of State-Society Relations in the Democratization Process in Iran; Case Study: 1979 Revolution

علوم اجتماعي

Democracy has been one of the most important human values for the last three decades and no society has no historical struggle to democratic values. Democratization is one of the most difficult ways that societies are faced with it; the vicissitudinous way that its final result will not be a democratic state. One of the main issues that make this process hard is the relationship of states with the societies that govern them. The state-society relationship is one of the most crucial factors that can accelerate or decelerate the democratization process. Situations like the extent of ideological resistance of the state or the type of non-democratic actions of elites can make a change in the process of democratization. The current study is focused on the Islamic revolution that happened in 1979 as a step of the democratization process of democratization in Iran and investigates the state-society relationships during that process. In this study for studying the concept of state, these theories were used: Neo-Marxist theories (Lui Althusser, Antonio Gramsci, Nicos Poulantzas); Elitist theories (Gaetano Mosca, Vilfredo Pareto, Robert Michaels, Wright Mills); Pluralist theories (Robert Dahl, Goel Migdal, Anthony Downs) and for studying democratization process theories of Samuel Huntington, Gream Gill, Charles Tilly, and Larry Diamond has used. The method of research is historical institutionalism and the research data are the primary and secondary historical sources. Results of the research show that the process of revolution started with ideological struggles of Islamists and Marxists in the 1960s decade which was the reason for ideological reactions of the state like ´limiting the political space more in the 1970s decade. Adopting the open political space policy by the state in 1977 gave more protesting opportunities to the opponents. At that time, the state understood that was not possible to save its ideology and because of that, tried to save its military hegemony. On the other hand, the society tried to advance its main aim which was establishing a new pattern of state by dissatisfaction mobilization, empowering the civil society, and civil demonstrations. These state-society contrasts continued until the most important historical momentum that is called the black Friday. Black Friday as a super historical momentum, eliminated any possibility of compromising between the state and the society because of the amount of violence that the state used to forbid the continuation of the revolutionary movement. In addition, after black Friday, the society tries to intensify its civil demonstration by continuing the street protests and combining them with nationwide strikes. The resistance of the state in front of the state caused political elites to break up and the state to collapse finally. So, by society's resistance in front of the state, the state collapsed and a new pattern of state was established that is called the Islamic Republic.

5